ABSTRAK
PEMBANGUNAN
BANDAR MAMPAN KE ARAH
KESIHATAN
PERSEKITARAN SEJAHTERA
Dr.
Azmizam Abdul Rashid
Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa
Semenanjung Malaysia
Dasar Kesihatan Negara telah
menggariskan panduan untuk mempertingkatkan kualiti dan menyediakan akses
sejagat di mana tumpuan diberikan kepada mempertingkatkan penyediaan
perkhidmatan penjagaan kesihatan, persekitaran bandar dan memperluaskan kempen
gaya hidup sihat serta aktif. Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171) iaitu seksyen 72 (1)
menjelaskan peranan PBT menyelenggara dan menjalankan perkhidmatan
kebersihandan subseksyen (f) menerangkan PBT perlu melindungi dan memajukan
kesihatan awam dengan mencegah berlakunya apa-apa penyakit dan bencana. Selain
itu, seksyen 73 (1) PBT berhak membuat, meminda atau membatalkan undang-undang
kecil seperti menyelenggara dan menguruskan sampah, memelihara tempat awam bagi
memastikan keadaan bersih dan bebas dari kotoran. Jabatan Perancangan Bandar
dan Desa Semenanjung Malaysia (JPBDSM) adalah antara jabatan yang telah
mengambil inisiatif untuk merangka satu sistem yang dapat mengukur tahap
kemampanan bandar dan kesejahteraan penduduk melalui Jaringan Penunjuk Pembangunan Mampan Bandar-Luar Bandar Malaysia atau
Malaysian Urban Rural National Indicators Network for Sustainable Development (MURNInets). Ini merupakan satu program yang dapat
membantu PBT dalam pengumpulan data dan maklumat serta sebagai satu alat
penilaian, penentuan dan pemantauan tahap kemampanan bandar berdasarkan
penunjuk-penunjuk yang telah ditetapkan. Melalui program ini, pengurus dan
pentadbir bandar dapat memantau, merancang dan mengurus tadbir bandar-bandar secara cekap dan
berkesan. Bagi melicinkan pelaksanaan program, aplikasi dan laman web Gerbang MURNInets
telah dibangunkan dan diguna pakai untuk mengurus dan merekod pangkalan data
penunjuk-penunjuk MURNInets, seterusnya menganalisa dan menjana Indeks Tahap
Kemampanan Bandar. PBT membuat pengumpulan data-data dan maklumat-maklumat yang
diperlukan dengan bantuan dan pemantauan daripada JPBD Negeri yang bertindak
sebagai Pusat Operasi MURNInets Negeri. MURNInets merupakan salah satu
pendekatan untuk mengukur tahap kemampanan sesuatu bandar yang mana daripada 36 penunjuk yang diukur, 16 penunjuk
adalah berkaitan dengan kebersihan dan
kesihatan persekitaran bandar. Antara beberapa petunjuk yang perlu diberi
perhatian ialah indeks kebersihan sungai, kualiti udara persekitaran, kes
bawaan air dan vektor, penempatan kediaman dengan kemudahan masyarakat, keadaan
premis perniagaan makanan, kebersihan tandas awam dan juga sisa pepejal yang
perlu dikitar semula. Oleh itu, MURNInets ini dapat menjadi asas bagi
melaksanakan kajian projek perintis Healthy
City ini sekaligus dapat memperbaiki pencapaian bagi penunjuk-penunjuk tersebut.